Programy do edycji grafiki w zastosowaniach podstawowych

Amiga kojarzona była nieodzownie z doskonałymi możliwościami graficznymi i wysoko ocenianym oprogramowaniem do edycji obrazu. Część oprogramowania tego typu była rozwijana jeszcze dosyć długo po bankructwie Commodore, bo do końca ubiegłego stulecia. ArtEffect czy Image FX wiele lat stanowiły chlubę dla amigowej społeczności udowadniając, że na Amidze jeszcze się sporo ciekawego da zrobić. Sam używałem tych narzędzi regularnie jeszcze na początku XXI wieku, jednak nic nie trwa wiecznie i choć nigdy nie usunąłem ich z mojego twardego dysku to z czasem katalogi zawierające leciwe oprogramowanie do image processingu „pokryły się grubą warstwą kurzu„. Ostatni wątek na naszym forum, w którym Adam odświeżył temat ArtEffecta zachęcił mnie do ponownej zabawy z klasyką sprzed lat, jednocześnie postawił pytanie, czy ówczesne killer appsy, są jeszcze w stanie sprostać podstawowym zadaniom wykonywanym przez przeciętnego Kowalskiego na polu obróbki grafiki?

Na to pytanie odpowiedź wydaje się jednoznaczna, oczywiście, że są, gdyż było to oprogramowanie na swoje czasy profesjonalne więc musi dać sobie radę z prostymi zadaniami, jakie stawia przed sobą osoba amatorsko parająca się grafiką. Szkopuł jednak w tym na ile wykonanie tych czynności będzie łatwe, mało pracochłonne, intuicyjne i szybkie. Na moim twardym dysku obok ImageFX i ArtEffecta, znajduje się też oprogramowanie natywne dla AmigaOS 4 w postaci autorskiego programu Sketchblock oraz działającego pod kontrolą AmiCygnixa popularnego Gimpa. Dodam jeszcze, że swego czasu zakupiłem narzędzie fxPaint, którego można uznać za najdłużej rozwijanego przedstawiciela gatunku dla Amigi klasycznej, gdyż ostatnia wersja pochodzi z końcówki 2003 roku. Przyznam, jednak że produkt IOSpirit, jakoś nigdy mi nie podszedł do gustu i w zasadzie używam tu jedynie modułu FXConv, który może być nieco mniej rozbudowaną, aczkolwiek stabilniejszą alternatywą dla masowej obróbki plików względem AutoFX, czyli podobnego modułu przeznaczonego dla ImageFX . Swego czasu pracowałem też trochę z Perfect Paint (68k) oraz LodePaint dla (AmigaOS 4), jednak mniejsze bądź większe problemy techniczne, jakie powiększały się wraz z rozwojem systemu operacyjnego spowodowały, że nie mogłem wziąć ich pod uwagę. Zrezygnowałem też z testowania Personal Painta, Grafx2 czy TV Painta, bo to jednak trochę inna kategoria oprogramowania.

fxPaint – ostatni Mohikanin w temacie image processingu dla Amigi 68, do którego jednak osobiście nigdy nie mogłem się przekonać.

W szranki stanęła więc wymieniona pierwsza czwórka. Ongiś czytając kursy w starych czasopismach, mogliśmy się dowiedzieć o sposobach na koloryzowanie czarno białych zdjęć czy tworzeniu wymyślnych teł. W momencie raczkowania internetu także przygotowywania odpowiednich plików GIF czy AnimGIF. Dziś internet zdecydowanie nie raczkuje, dostępne prędkości transmisji są wielokrotnie szybsze od tego, co oferowały modemy telefoniczne. Ośmiobitowa grafika, jest w głębokiej defensywie, liczą się w zasadzie jedynie formaty JPEG i PNG. Analizując moje osobiste prace, jakie wykonuję obrabiając grafikę dziś, mogę stwierdzić, że 95% przypadków to po prostu zwykłe kadrowanie bądź skalowanie (które przydaje się choćby po to, by nie przekroczyć rozmiaru załącznika na forum amigaone.pl) oraz konwersja plików JPEG na obrazy PNG z kanałem alpha, co przydaje się nie tylko w internecie, ale też bardzo często w prezentacjach tworzonych w Hollywood. Czwartym zadaniem, niejako powiązanym z tym trzecim, jest tworzenie efektu glow, dla problematycznych grafik, gdzie „wyrypanie tła” wiąże się ze zbytnim ząbkowaniem krawędzi obrazu.

Kadrowanie i skalowanie jest działaniem banalnym, do którego zresztą aktualnie już rzadko zaprzęga się kombajn graficzny. Większość prostych przeglądarek grafiki zaopatrzonych jest w te funkcje. Zaczynając, chociażby od lansowanego przez A-EON na następcę systemowego Multiviewa Mulitiviewera. Wygodniejszym narzędziem do tego celu, które w dodatku posiada lepszy algorytm skalowania jest jednak przeglądarka WarpView, z której zazwyczaj zwykłem korzystać. Przechodzę zatem od razu do trzeciej najczęściej wykonywanej dziś czynności, czyli usuwania tła z grafiki.

ImageFX
Zwany niegdyś „Cesarzem”, obecnie wydaje się najbardziej archaicznym programem z tej czwórki. Nie posiada na przykład, jakże standardowego dziś narzędzia zaznaczania obszarów, jakim jest magiczna różdżka. Sam kanał alpha, też jest wyświetlany w nieco inny sposób, niż to do czego od lat przywykliśmy, gdyż nie uświadczymy tutaj klasycznej szachownicy. Do testów wybrałem dwie grafiki, pierwszą z gatunku łatwych, czyli kufel piwa na jednolitym czarnym tle i drugą z gatunku średnio trudnych, stare zeskanowane zdjęcie Amigi 3000. Użyłem określenia średnio trudnych, gdyż z jednej strony kolor tła nie jest jednolity, a dodatkowo jest dosyć zbliżony do koloru komputera, z drugiej jednak kanciasty kształt Amigi 3000 stanowi swego rodzaju ułatwienie.

Ponieważ program jest dosyć staroświecki, to i na pozbycie się tła użyłem równie staroświeckiej metody, której zapewne spec od ImageFX, pokroju Tadeusza Talara by nie pochwalił. Natomiast pamiętam, że w dawnych czasach wielu lamerów (w tym i ja). Działało „metodą na nożyczki”, toteż kierowany nostalgią nie namyślając się długo znowu skorzystałem z nożyczek, wraz z literką „M”, czyli wycinanie bez tła. Następnie utworzyłem czysty czarny bufor o rozdzielczości tożsamej z obrazkiem piwa oraz skorzystałem z opcji create alpha –> black, dalej włączyłem jeszcze małą literę „A” powyżej przycisku Undo i wkleiłem wyciętego brusha. Potem już tylko zapis do formatu PNG z zaptaszkowaną opcją uwzględniania kanału alfa i gotowe. Zasadniczo jeśli chodzi o pracochłonność nie jest tragicznie, choć oczywiście względem dzisiejszych programów mocno nieciekawie.

Dużo większe schody zaczynają się w przypadku Amigi 3000. Niejednolite i zbliżone do koloru komputera tło sprawia, że szybki sposób z nożyczkami nie wchodzi w grę. W programie nie ma różdżki (która zresztą tutaj na nic by się nie przydała) zatem opiszę, jak mi się wydaje bardziej profesjonalną metodę „rypania tła„. Pora więc skorzystać z narzędzia rysowania polygonami (wypełniony romb), w jego opcjach konfiguracyjnych (drawing options) zmieniamy pozycję style na „trace alpha„, sekcję mode zostawiamy na normal, sekcji Alpha również nie ruszamy. Oczywiście zakładam, że podobnie jak w przypadku Piwa utworzyliśmy wcześniej kanał Alpha i włączyliśmy literę A. Teraz pozostaje więc skuteczne obrysowanie kształtu Amigi, prawie na pewno nie zrobimy tego idealnie, więc nie ma co się spieszyć. Po domknięciu naszego wielokąta, nie mamy podglądu tego, co zrobiliśmy. Aby go uzyskać w oknie narzędziowym w sekcji alpha, korzystamy z ostatniego przycisku na dole, czyli Ligtht Table Alpha. Jeśli wszystko wykonaliśmy dobrze pozostaje zapisać obrazek PNG.

ImageFX i ustawienia interesujących nas opcji.

Reasumując ogólnie świetny program w wielu miejscach dający większe możliwości niż np. ArtEffect. Niestety w zakresie rozwiązań związanych z ergonomicznym i intuicyjnym zastępowaniem tła obrazków kanałem alpha ewidentnie zajeżdża skansenem.

ArtEffect
Narzędzie z młodszym rodowodem wzorowane na słynnym Adobe Photoshop. Mamy więc różdżkę, mamy też szachownicę. Ułatwia to sprawę, gdyż nie trzeba niczego wycinać i tworzyć nowych buforów. Pomimo iż najnowsza wersja 4.07 pochodzi z kwietnia 2000r, a więc z okresu, kiedy zdecydowanie pisało się pod system i wsparcie dla kart graficznych było obowiązkowe, to może powodować pewne niedogodności w działaniu z systemem w wersji nowszej niż 4.0. Polecam zapoznać się z wątkiem na forum, gdzie podaję szczegółowy przepis, na pozbycie się problemu z odświeżaniem grafiki i psuciem palety kolorów.

Ładujemy więc kufel piwa. Wybieramy różdżkę i wskazujemy na czarne tło, po czym w razie potrzeby wciskamy klawisz alt i dodatkowo zaznaczamy tło w uchu kufla. Otwieramy okno warstw, przechodzimy do zakładki kanał alpha i wybieramy rozkaz „umieść” – warstwę z kanałem alpha. Okno sugeruje, że powinniśmy ją jakoś nazwać, jednak nie musimy tego robić. Następnie przechodzimy do zakładki warstwy, tworzymy nową i natychmiast ją kasujemy. Wiem, że to pozornie operacja bez sensu, lecz przynajmniej u mnie bez niej kanał alpha nie jest wykrywany. Teraz wystarczy wybrać narzędzie gumki potem kliknąć dwukrotnie np. na narzędzie koła i wybrać opcję wymaż obrazek. W ten sposób pozbyliśmy się całego tła. Ciekawostka czeka nas jeszcze w czasie dokonywania zapisu, otóż być może w wyniku błędu w programie, tudzież innych okoliczności, odwrotnie niż sugerowałaby to logika nie należy przy formacie PNG ptaszkować opcji „uwzględniaj kanał alpha”. Podsumowując jest dużo lepiej i szybciej niż w przypadku ImageFX jednak od początku było wiadomo, że prawdziwą weryfikacją jest plakat Amigi 3000.

Różdżka niewiele tu pomaga. ArtEffect posiada jeszcze opcję zaznaczania prostokątnego. Niestety jest to dosyć słaba opcja, która nie posiada żadnych narzędzi konfiguracyjnych. Po dokonaniu zaznaczenia nie możemy go ręcznie chwycić, przesunąć, przeskalować. Co prawda w menu szablon znajdziemy opcje „powiększ”, „zmniejsz „czy „wygładź”, które potrafią zmienić rozmiar zaznaczenia, a nawet wygładzić rogi prostokąta, jednak reguluje się to zaledwie jednym suwakiem i moim zdaniem jest to na tyle nieintuicyjne, że szkoda na to czasu. Mimo tych wad postanowiłem skorzystać z zaznaczenia prostokątnego, tym razem jednak nie zaznaczałem tła a obraz Amigi. Najpierw prostokąt od góry do samego dołu klawiatury na szerokość monitora. Potem wraz z wciśniętym klawiszem Alt dodałem do zaznaczenia nieco mniejszy pionowy prostokąt w obrysie obudowy komputera i wreszcie trzeci w obrysie klawiatury. Teraz można skorzystać z opcji menu odwrócenia zaznaczenia i w ten sposób mamy już wykonaną prawie skończoną maskę. Niestety to prawie czyni wielką różnicę, gdyż w newralgicznych miejscach pozostały jeszcze fragmenty tła. Jeśli mamy wyjątkowo precyzyjną dłoń i dysponujemy tabletem graficznym możemy próbować gumkować to „na żywca„. Na szczęście nie jesteśmy na to skazani, gdyż ArtEffect jedynie na pierwszy rzut oka oferuje zaledwie dwa tryby zaznaczania, tak naprawdę jednak gdy zajrzymy nieco głębiej pod maskę okazuje się, że tryb zaznaczania dostępny jest dla każdego narzędzia rysowniczego. Wybieramy zatem narzędzie wypełnionego wielokątu i w jego ustawieniach zmieniamy tryb z (domyślnie powinno być kolor), na szablon. Przed przystąpieniem do pracy w górnym menu w sekcji szablon wybieramy „wszystko” i przechodzimy do obrysowywania fragmentów pozostałego tła. Niestety rysowanie wielokątów, podobnie jak w przypadku ImageFX nie cechuje się taką swobodą jak to ma miejsce we współczesnych programach, dlatego obowiązkowo trzeba wesprzeć się lupą. Nie należy też przesadnie się spieszyć bywa więc, że jest robota żmudna gdzie długo trzeba czekać na efekt. Na szczęście kształt Amigi 3000 wraz z monitorem, nie jest szczególnie dużym wyzwaniem, więc poradzimy sobie z dopieszczeniem całości najwyżej w kilka minut.

Werdykt: Ogólnie odniosłem trochę lepsze wrażenie niż w przypadku poprzednika, jednak nie wyobrażam sobie usuwania tła z obrazków na co dzień z wykorzystaniem ArtEffecta.

Sketchblock
Program o kilkanaście lat młodszy niż ostatnie odsłony AE i IFX, co widać, pomimo iż jest to projekt o zdecydowanie bardziej amatorskim zabarwieniu, który w dodatku bardzo długo miał status freeware. By usunąć tło z piwa potrzebujemy tylko trzech kroków. Zaznaczenia narzędziem color select tła, wybrania opcji invert selection oraz wybrania opcji selection to Alpha. Szybko łatwo i przyjemnie niczym w Gimpie. Jedynym minusem jest fakt, że gdy się pomylimy to w przypadku operacji związanych z zaznaczaniem, kanałem alfa itp. to już (w przeciwieństwie do zwykłego malowania kształtów) nie możemy cofać kroku opcją undo, co najwyżej możemy skorzystać z opcji „usuń zaznaczenie„.

Wyzwanie jak zwykle zaczyna się w przypadku obrazka z Amigą. Sketchblock ma ciekawszą gamę metod zaznaczania względem ArfEffecta. Przede wszystkim większe możliwości daje zaznaczenie prostokątne, gdyż po jego nałożeniu możemy potem dowolnie je skalować, przesuwać, zmieniać, zarówno chwytając za zaczepy na bokach prostokąta, jak i podając dokładne wartości w pikselach. Program posiada też oczywiście różdżkę (która jednak toolboksie wstępuje pod innym symbolem). Jest też nieco inne zaznaczenie po kolorze, gdzie możemy wybrać zakres względem koloru, którym akurat rysujemy, koloru drugoplanowego, czy innego koloru wybranego z palety barw. Wreszcie znajdziemy także zaznaczenie eliptyczne. Cóż jednak z tego, skoro brakuje zaznaczenia punktowego po ścieżkach, które do naszych celów najbardziej by się przydało. Na domiar złego dodawanie zaznaczenia do już istniejącego działa dosyć nieintuicyjnie. Nie rysujemy bowiem prostokąta od nowa np. z wciśniętym klawiszem Alt czy Shift a modyfikujemy kopię ostatnio narysowanego. Aby lepiej to wytłumaczyć może posłużę się przykładem. Chcemy uzyskać zaznaczenie w kształcie sportowego podium. Rysujemy prostokąt wciskamy enter zatwierdzając nasze zaznaczenie. Następnie musimy ponownie kliknąć nasz zaznaczony prostokąt, w tym momencie pojawi się jego wierna kopia, zmniejszamy ją o połowę i przesuwamy w lewo, tak by zrobić miejsce dla „srebrnego medalisty„, zatwierdzamy przyciskiem enter. Klikamy w miejsce które ostatnio dołączyliśmy do zaznaczenia, pojawi się kwadrat, który musimy przesunąć w prawo, ewentualnie lekko go zmniejszyć, znowu wciskamy enter.

Podsumowując w przypadku piwa widać, że jest to już program z innej epoki (zresztą posiada też kilka innych ciekawych opcji operujących na kanale alpha, o których nie wspomniałem), usunięcie tła jest tu proste jak walenie cepem. W przypadku bardziej skomplikowanego obrazka, „sketchblockowa” oferta metod zaznaczania niestety nie na wiele nam się zda, gdyż nadal chyba optymalnym sposobem jest zaznaczenie prostokątne poszczególnych brył Amigi, późniejszej inwersji i ręcznym szczegółowym retuszu problematycznych fragmentów. Niestety z uwagi na dziwaczną metodę dodawania zaznaczenia, która u osób przyzwyczajonych do typowych programów graficznych może wywoływać rozdrażnienie, bałbym się zaryzykować tezy, iż jest to program wygodniejszy niż ArtEffect.

Gimp
Mozna, by rzec witamy w innym świecie. Piwo to trzy szybkie ruchy, różdżka na tło, skorzystanie z opcji dodaj przezroczystość – kanał alpha no i wciśnięcie klawisza delete. Amiga 3000 też nam nie straszna, czego tutaj nie mamy do dyspozycji, zaznaczenie eliptyczne, odręczne, różdżka, według koloru, inteligentne nożyce czy oczywiście zaznaczenie prostokątne z licznymi możliwościami edycyjnymi, zaokrąglaniem rogów itp. Niewątpliwie posługując się nawet metodą na zaznaczenie prostokątne + usuwanie pozostałości, cel zostałby zrealizowany lepiej i szybciej niż u konkurentów. Trzeba by było jednak być szalonym, by mając Gimpa zdecydować się na tak nieergonomiczną metodę. W zanadrzu pozostają jeszcze bowiem dwie opcje – zaznaczenie pierwszego planu i zaznaczenie po ścieżkach. Oba tworzy się dosyć podobnie, lecz polecam ścieżki. Obrysowanie tak prostego kształtu, jak kanciasta A3000 zajmie nam minutę może dwie, w razie pomyłki możemy przesunąć położenie stawianych punktów, ewentualnie dopieścić całość regulując inne parametry. Całość wraz z późniejszą inwersją zaznaczenia, utworzeniem alfy i skasowaniem tła nie zajęła mi nawet 100 sekund.

Reasumując, chociaż amigowa kompilacja odpowiada wersji Gimpa sprzed 10 lat, to mimo wszystko zestawiając go z oprogramowaniem dla Amigi klasycznej możemy się czuć jak byśmy awansowali z III ligi do ekstraklasy. Oczywiście amigowy Gimp ma swoje wady, przede wszystkim pracuje w środowisku AmiCygnix, a więc siłą rzeczy jest trochę ociężały, względem przedstawionej wcześniej konkurencji. W dodatku w publicznie dostępnej wersji (ja akurat jestem szczęściarzem, który ma wersję niepubliczną), AmiCygnix nie współpracuje z najnowszymi kartami graficznymi inaczej niż w trybie otwartego okna WB, co już skrajnie spowalnia działanie całości. Mimo wszystko nie ukrywam, że od wielu już lat nie wyobrażam sobie poważniejszej obróbki plików graficznych na Amidze inaczej niż przy użyciu Gimpa. Pozostałe programy w stawce pokazują, że jak się bardzo chce to można wiele. Niemniej eksperymenty jakie przeprowadziłem by napisać ten artykuł, jedynie utwierdziły mnie w przekonaniu, że czynię właściwie wybierając narzędzie sygnowane maskotką kojota Wilbera.

O Mufa